Kabanata 6: Si Basilio

BUOD

Ito ay halos oras na para sa Bisperas ng Pasko. Na pa lihim na pumunta si Basilio sa kagubatan na dating pag-aari ng pamilyang Ibarra. Hindi niya gusto ang sinuman na makita siya. Alalahanin na labintatlong taon ang lumipas mula noong inilibing niya ang kanyang ina, si Sisa, sa parehong kagubatan. Labintatung taon na ang nakalilipas, siya ay hinahanap mula noong tumakas siya kasama ng kanyang kapatid na si Crispin. Sa Noli Me Tangere, si Padre Salvi ay pagkatapos ng dalawang sakristan. Sa El Fili, patuloy pa rin ang kapangyarihan ng Padre Salvi. Hindi nakakagulat na kailangan ni Basilio na panatilihing lihim ang kanyang nakaraan.

       Sa kagubatan ay isang ilog, malapit sa kung saan ay isang maliit na burol, lampas na kung saan ay isang puwang na nakapaloob sa pamamagitan ng marupok na pader. Naaalala ni Basilio ang gabing iyon labintatlo taon na ang nakalilipas nang hindi siya nakilala ni Sisa. Namatay siya sa kagubatan at isang taong hindi kilala ay pumarito at nag-utos kay Basilio na bumuo ng isang libing na libing. Naaalala ni Basilio na umalis sa kagubatan para sa Manila, kung saan nagsilbi siya sa bahay ni Capitan Tiago. Sa halip na bayaran ang suweldo, ang kanyang tuition ay binayaran para sa halip. Kinuha siya ni Capitan Tiago sapagkat ang matandang lalaki ay nalulumbay - na ang araw na noon ay si Maria Clara pumasok sa biero.

       Gunigunihin si Basilio, sa kanyang unang taon ng Latin, na nagsusuot ng bakya. Iniwasan ng mga estudyante ang hindi maganda-na-suot na Basilio. Kahit ang kanyang mga guro ay hindi humingi sa kanya na lumahok sa mga talakayan sa silid-aralan. Siyempre nakaramdam siya ng kahila-hilakbot at nag-iisa, at madalas na sumisigaw sa libingan ng kanyang ina. Ngunit sa paanuman ay pumasok si Basilio sa paaralan, sa pamamagitan ng manipis na gawain sa memorya. Nakaligtas siya at nagtapos na may magagandang grado at medalya. Kinikilala ni Capitan Tiago si Basilio upang ilipat sa Ateneo.

        Nagpatuloy si Basilio ng medisina. Sa ikatlong taon ni Basilio sa paaralang medikal, sinimulan niyang pagalingin ang mga tao. Nagbigay ito sa kanya ng mga pondo para sa mga pagtitipid at para sa mga eleganteng damit. Balik na sa kasalukuyan, kaya si Basilio ay nasa kagubatan. Siya ay nasa kanyang huling taon ng pag-aaral at magiging manggagamot sa loob ng ilang buwan. Nagplano siyang magretiro sa kanyang bayan at mag-asawa ng kanyang sintahan na si Juliana. Nakikita natin dito ang isang baligtad ng mga kapalaran: ang batang lalaki na dating gumala-gala sa mga lansangan, marumi, walang takot at nasugatan ng lipunan, ay malapit nang maging isang iginagalang na manggagamot.

MGA TAUHAN

Kapitan Tiago 

Si Sisa, Crispin, at Basilio

Pagsusuring Pagnilalaman

A. Lugar at Panahon

     Ang lugar sa Kabanata VI ay na sa gubat at sa maynila. Nagbabago ang lokasyon sa pamamagitan ng mga alaala ni Basilio sa panahon sa Bisperas ng Pasko.

B. Suliranin

  Tinatalakay nito kung paano nabuhay si Basilio na wala ang kanyang ina at kapatid. Ang pagiging bago sa Manila, siya ay nahaharap sa diskriminasyon ayon sa katayuan at tinitingnan ng kanyang mga guro at kaklase. 

C. Isyung Panlipunan

   Una, ang diskriminasyon ng mga lungsod at kanayunan. Sa kasalukuyan, mayroong isang patuloy na pagtaltalan sa mga taga Maynila at Cebu dahil ang mga Cebuano ay tinatawag bilang mga walang pinag-aralan at mahirap. Sa maling kuro-kuro, ang isyu ay buhay na kanser sa ating lipunan ngayon. 

     Pangalawa, ang pangkaraniwang sistema ng edukasyon ay inilantad ni Basilio sa kabanatang ito. Ipinakit niya sa pamamagitan lamang ng pagsasaulo ng mga talata, nakuha niya ang pagmamahal ng guro.Ipinapakita nito kung gaano kaduda ang ating sistema ng edukasyon. 

Aral

• Kailangan natin alisin ang konsepto na hati ang Pilipinas. Kailangan natin durugin ang mga hangganan sa pagitan ng mayaman at mahirap. Yakapin ang bawat isa at magtulungan para sa isang mas mahusay na bansa. Gayundin, dapat natin mapabuti ang ating sistema ng edukasyon na maging mas epektibo. Tulad ng sikat na kasabihan ni Jose Rizal, "Ang kabataan ay ang pag-asa ng ating kinabukasan", kailangan natin magkaroon ng mga batang matalino at wais para maging matatag sa mga hinaharap at hindi makagawa ng mga karaniwang tao.